Hızlı Cevaplar

Manevi tazminat vefat durumunda geride kalanların, sakatlık durumunda ise mağdurların duyduğu elem ve ızdırabın karşılığı olup Hakimce, Yargıtay Kararları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin belirlediği kriterlere göre takdir edilmekte ve belirlenmektedir. Ancak hiçbir şekilde mağdurun talebinden daha fazlasına Hakimce hükmedilemez bu sebeple talepte bulunulurken gerekli dikkati göstererek doğru meblağı tespit etmek gerekmektedir.

Aynı zamanda manevi tazminattan zorunlu trafik sigortacısı (zmss) sorumlu olmayıp kusurlu araç sürücüsü ve işleteni (sahibi, uzun süreli kiralayanı vb.) sorumludur.

Uzlaştırma, tarafların soruşturma veya kovuşturma aşamasında, Cumhuriyet Savcısının görevlendirmiş olduğu tarafsız bir uzlaştırmacı marifetiyle bir araya getirilip iletişim kurması ve uyuşmazlığın mahkeme sürecine geçilmeden önce kısa yoldan çözümlenmesini amaç edinmektedir. Trafik kazası ve iş kazası sonucu taksirle yaralama da uzlaştırmaya tabii suçlardandır.

Anayasa Mahkemesi 26.07.2023 tarihli 2023/43 E. 2023/141 K. sayılı iptal kararı öncesinde, uzlaştırma aşamasında karşılıklı veya karşılıksız uzlaşılması durumunda, hukuk mahkemelerinde tazminat davası açılamamaktayken 26.07.2023 tarihli Anayasa Mahkemesi kararı sonrasında, cezaya ilişkin soruşturma veya kovuşturma dosyasında uzlaşılması, hukuk mahkemelerinde tazminat davası açmaya engel teşkil etmemektedir.

Hukuk mahkemelerinde maddi-manevi tazminat davası açılması bahse konu ise; kişinin, uzlaşma tutanağında maddi-manevi tazminat haklarını, aracın sürücüsü, işleteni ve sigorta şirketi dahil olmak üzere tespit edilecek tüm sorumlulara karşı haklarını saklı tutulmasında fayda vardır.

Ölümlü trafik kazalarında hayatını kaybeden mağdur yakınlarına sigortaca ödenecek maddi tazminatın tutarı, sigorta poliçelerinde üst sınır olarak belirtilmektedir. Ancak mağdurların alacağı tazminatın poliçelerde belirtilen üst sınırı aşması durumunda aşan kısım için kusurlu aracın işleteni (sahibi, uzun süreli kiralayanı vb.) ve sürücüsünün sorumluluğu da devam etmektedir. Sigorta poliçelerinde belirtilen rakamlar bahsettiğimiz gibi üst sınırdır, peki benim yakınım ne kadar tazminat alacak diye sorulursa bu soru tüm bilgilerin sağlanması durumunda aktüer hesap ile ortaya çıkmaktadır, çünkü mağdur yakınlarına ödenecek tazminatı dava açılmış ise mahkemenin atayacağı bilirkişi tarafından hesaplanmakta, eğer dava açılmadan sigorta şirketine başvurulmuş ise şirketlerin bünyesinde bulunan aktüer bilirkişi bu hesaplamayı yapmaktadır. Bu hesaplar dikkatle mağdur veya avukatı tarafından incelenmelidir. Gerekli itirazların ortaya konulmaması durumunda işbu hesaplarda mağdurlar, hak kaybına uğramaktadır.

Peki bu hesaplama neye dayanarak yapılmakta diye soracak olursak;

a)Ölüm Durumunda: Bu hesaplama hayatını kaybeden kişinin yaşı, aile ekonomisine katkısı, geride kalan destekten yoksun kalan kişi sayısı gibi, kriterler gözönünde bulundurularak hesaplanmaktadır, örneğin bir kazada hayatını kaybeden 65 yaşındaki bir kişi yakınına ödenecek tutar ile 25 yaşında kazada hayatını kaybeden kişi yakınlarına ödenecek tutar farklı olacaktır. Aynı şekilde vefat durumunda geride kalacak kişilerin anne, baba eş ve çocuk olmasına göre de tazminat hesaplamalarında farklılıklar olmakta geride kalanların eş ve/veya çocuklar olması durumunda tazminat miktarları daha yüksek olmaktadır.

b)Yaralanma/Sakat Kalma Durumunda: Bu durumda da trafik kazası mağdurunun geçici ve kalıcı işgörememezlik, sakatlık durumuna göre tazminat hesaplanmaktadır. Sakatlık oranı arttıkça tazminat miktarı da artmakta olup yüksek sakatlık oranlarında yani kişinin başkasının bakımına da muhtaç kaldığı durumlarda ise iş görememezlik sakatlık tazminatı dışında yardımcı kişi tazminatı da (bakıcı tazminatı) alınabilmektedir. İşbu bedelden de sigorta şirketleri sorumludur.

Ölümlü, yaralanmalı trafik kazaları sebebiyle maddi manevi tazminat talepleri ölümlü kazalar için olay tarihinden itibaren 15 yıl, yaralanma ve sakat kalma durumların da ise olay tarihinden itibaren 8 yıldır. İşbu zamanaşımları dışında aracın maddi hasarı (kaporta, motor değer kaybı vb) için zamanaşımı süresi ise 2 yıl olarak düzenlenmektedir

Ancak kusurlu araç sürücüsü ve işleteni (sahibi, uzun süreli kiralayanı vb.) kasko poliçesi yaptırmış ve işbu poliçede manevi tazminat klozunun bulunması durumunda iş bu poliçeden de manevi tazminatın tahsili mümkün olabilmektedir.

Zorunlu trafik sigortası yapıldığı aracın maddi hasarını karşılamaz, Zorunlu trafik sigortası kusuru dikkate alarak; ölüm durmunda yapıldığı aracın sürücüsünün yakınlarının, yapıldığı aracın içinde bulunan yolcuların ölüm ve sakatlanma dahil zararı ile zarar verdiği diğer aracın ölüm, sakatlanma ve maddi hasar da dahil zararlarını karşılar.

Kasko ise kusura bakmaksızın yapıldığı aracın maddi hasarı ile gerekli klozları barındırması kazada meydana gelen ölüm ve yaralanma durumunda manevi tazminat, ferdi kaza tazminatı, zorunlu trafik sigortası (zmss) limitinin aşılması durumunda aşılan kısımları da karşılayabilmektedir. Araçlara kasko yaptırırken İhtiyari Mali Mesuliyet ile Manevi Tazminat klozlarının olmasına özellikle dikkat edilmesini tavsiye etmekteyiz.

Bu durumda; Tedavi giderlerinizi, Sakatlık tazminatınızı, Ölüm varsa destekten yoksun kalma tazminatı zararlarını Güvence Hesabı isimli fonca karşılanmaktadır. Trafik kazasında, kusurlu aracın sigorta poliçesi yoksa, aracın kimliği tespit edilemezse veya aracın olay yerinden kaçması durumunda zarar gören kişilerin zararlarını karşılamak Güvence Hesabının sorumluluğundadır.

Kapsam:

• Tedavi giderleri
• Sakatlık tazminatları
• Ölüm varsa destekten yoksun kalma tazminatları

Kapsam Dışında Olanlar:

• Araçta oluşan maddi hasarlar
• Manevi tazminat talepleri

Güvence Hesabı, kazalarda mağdur olanların haklarını koruyarak, sosyal güvenliğe katkıda bulunmaya çalışır.

Değer Kaybı Tazminatı, bir aracın trafik kazası sonucunda maruz kaldığı hasar nedeniyle, onarıldıktan sonra değerinin düşmesi durumunda ödenmesi gereken tazminattır. Bu tazminat, aracın kaza sonrası piyasa değerinin, hasar öncesi piyasa değerine göre düşmesiyle ilgilidir.

Değer kaybı tazminatının hesaplanmasında birkaç faktör dikkate alınır:

1. Hasar Öncesi ve Sonrası Değer:Araç sahibi, aracının kaza öncesi piyasa değerini (örneğin, benzer araçların satış fiyatları) ve kaza sonrası onarımdan sonra araç değerini belirlemelidir.
2. Onarım Maliyeti:Kaza sonucu meydana gelen hasarın onarım maliyeti, değerin düşüşünü etkileyen önemli bir faktördür. Ancak, yalnızca onarım maliyeti değil, aracın genel durumu ve kaza sonrası satılabilirliği de değerlendirilir.
3. Aracın Yaşı ve Kilometre:Aracın yaşı, kilometre durumu ve genel durumu, değer kaybını etkileyen diğer önemli unsurlardır. Daha eski ve yüksek kilometreli araçlar genellikle daha fazla değer kaybı yaşayabilir.
4. Piyasa Koşulları:Araçların piyasa değerleri, ekonomik koşullar ve talep gibi dış faktörlerden de etkilenebilir.

Çoğu zaman, bilirkişiler ya da otomotiv eksperleri tarafından hazırlanacak bir raporla, değer kaybı tespit edilir. Rapor, aracın kaza öncesi ve sonrası durumu, yaptığı yolculuk, bakım durumu ve piyasa koşullarını değerlendirerek daha kesin bir değer sunar. Değer kaybı tazminatı talep etmek için, yaşanan kazanın tüm belgeleri ve hasar tespit raporlarıyla birlikte sigorta şirketine başvurulması gerekmektedir.

Türkiye’de trafik kazalarıyla ilgili istatistikler, genellikle resmi kurumlarca yayımlanmaktadır. Tahmini olarak;

• Trafik Kazası Sayısı: Yıllık trafik kazası sayısı genellikle 600,000 ile 700,000 arasında değişmektedir.
• Yaralı Sayısı: Yıllık yaralı sayısı 300,000’e kadar çıkabilmektedir.
• Ölümlü Kazalar: Yıllık ölümlü trafik kazası sayısı 3,000 ile 4,000 arasında gerçekleşmektedir. Ölü sayısı yıllık ortalama 3,000 civarındadır.

• En Fazla Kazaların Olduğu Aylar: Genellikle yaz aylarında (özellikle Temmuz ve Ağustos) trafik kazası sayısı artış gösterir.
• Gün ve Saat Dağılımı: Haftasonları (Cuma ve Cumartesi) ve akşam saatleri, trafik kazalarının en sık görüldüğü zaman dilimleri olarak belirlenmiştir.

Bu veriler genel bir çerçeve sunmakla birlikte, daha güncel ve detaylı verilere ulaşmak için doğrudan TÜİK veya Emniyet Genel Müdürlüğü’nün resmi raporlarına başvurmanız faydalı olacaktır.

Trafik kazasında yaralanma varsa 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 89. maddesi uyarınca kazanın oluşumuna sebebiyet veren kişi 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kazada yaralanan kişide “kemik kırığı”, “organların işlevinin sürekli azalmasına” “yüzünde sabit bir iz kalmasına” ,”yaşamsal tehlike varsa” vs. hallerinde kişi 4,5 aydan 1,5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Fiilin birden fazla kişinin yaralanmasına neden olması halinde, kişi 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası artırılır ile cezalandırılır.

Kusurlu olarak trafik kazasında bir kişinin ölümüne sebep olanlar TCK 85. Maddesine göre, 2 ila 6 yıl arası hapis cezası ile cezalandırılır. Eğer trafik kazası sonucunda birden fazla insanın ölümü ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Kaza sonrası, soğukkanlılığımızı yitirmeden “önce can güvenliği”, prensibi gereğince yaralı varsa ilkyardım vs. yapmalıyız. Kaza sonrası olay yerinde gerekli güvenlik önlemlerini (reflektör, 4 lüleri yakma vs.) mutlaka alınız. Kaza sonrası 2. bir kaza olması ihtimali çok yüksektir. Bir kazadan daha kötüsü 2. bir kazadır.

Sadece maddi hasarlı kaza ise araç sürücülerinin tutanak tutması yeterlidir. (Fakat resmi devlet araçlarının karıştığı kazalarda, alkol, ehliyetsizlik, kamu malının zarar görmesi, uzlaşamamak gibi istisnai durumlar da polis/jandarma tutanağı gerekmektedir.)

Yaralama, ölüm varsa kesinlikle polis veya jandarma aranmalıdır.

Kaza tutanağı düzenledikten sonra, kazanın meydana geldiği çevrenin ve hasarlı araçların fotoğraflarını çekmelisiniz. Sonrasında ise sigorta şirketini arayarak araçların ruhsat ve sigorta poliçe bilgilerini de bildirerek durumu ihbar edip hasar dosyası açtırınız. Tedavi belgelerini hastaneden almayı unutmayın. Gider makbuzları da çok önemlidir.